કોંગ્રેસનો છ દાયકાનો ઈતિહાસ: તમ્બુની જેમ તણાયેલી, ફુગ્ગા માફક ફૂલાયેલી અને હવાની જેમ ફેલાયેલી!

  

સદ્દભાગ્યે ગુજરાતનો કાંઠલો પેલો કાળમુખો "પંજો" પકડી શક્યો નથી ... કોંગ્રેસ એક પાર્ટી જ નહિ, એક બિમારી પણ છે ! હિન્દીના સુપ્રસિદ્ધ વ્યંગકાર શરદ જોશીએ આઝાદીના ત્રીસ વર્ષ પછી કોંગ્રેસ પર એક અદ્દભુત પીસ લખ્યો હતો, જુઓ - આજે પણ એ કેટલો પ્રસ્તુત છે! પ્રસ્તુત લેખની ભાષા એટલી ચોટદાર છે કે, તેનો અનુવાદ ના કરીએ તો જ તેની અસલ ફ્લેવર જળવાઈ રહે. આ લેખમાં જ્યાં "ત્રીસ વર્ષ" શબ્દ પ્રયોગ થયો છે - ત્યાં "છ દાયકા" વાંચશો તો વધુ જમાવટ થશે! ઓવર ટુ - ધ વન એન્ડ ઓન્લી - શરદ જોશી 

   

કાંગ્રેસ કો રાજ કરતે કરતે તીસ સાલ બીત ગએ . કુછ કહતે હૈં , તીન સૌ સાલ બીત ગએ . ગલત હૈ .સિર્ફ તીસ સાલ બીતે . ઇન તીસ સાલોં મેં કભી દેશ આગે બઢ઼ા , કભી કાંગ્રેસ આગે બઢ઼ી . કભી દોનોં આગે બઢ઼ ગએ, કભી દોનોં નહીં બઢ઼ પાએ .ફિર યોં હુઆ કિ દેશ આગે બઢ઼ ગયા ઔર કાંગ્રેસ પીછે રહ ગઈ. તીસ સાલોં કી યહ યાત્રા કાંગ્રેસ કી મહાયાત્રા હૈ. વહ ખાદી ભંડાર સે આરમ્ભ હુઈ ઔર સચિવાલય પર સમાપ્ત હો ગઈ.

પુરે તીસ સાલ તક કાંગ્રેસ હમારે દેશ પર તમ્બૂ કી તરહ તની રહી, ગુબ્બારે કી તરહ ફૈલી રહી, હવા કી તરહ સનસનાતી રહી, બર્ફ સી જમી રહી. પુરે તીસ સાલ તક કાંગ્રેસ ને દેશ મેં ઇતિહાસ બનાયા, ઉસે સરકારી કર્મચારિયોં ને લિખા ઔર વિધાનસભા કે સદસ્યોં ને પઢ઼ા. પોસ્ટરોં ,કિતાબોં ,સિનેમા કી સ્લાઇડોં, ગરજ યહ હૈ કિ દેશ કે જર્રે-જર્રે પર કાંગ્રેસ કા નામ લિખા રહા. રેડિયો ,ટીવી ડાક્યૂમેંટ્રી , સરકારી બૈઠકોં ઔર સમ્મેલનોં મેં, ગરજ યહ કિ દસોં દિશાઓં મેં સિર્ફ એક હી ગૂઁજ થી ઔર વહ કાંગ્રેસ કી થી. કાંગ્રેસ હમારી આદત બન ગઈ. કભી ન છુટને વાલી બુરી આદત. હમ સબ યહાઁ વહાં સે દિલ દિમાગ ઔર તોંદ સે કાંગ્રેસી હોને લગે. ઇન તીસ સાલોં મેં હર ભારતવાસી કે અંતર મેં કાંગ્રેસ ગેસ્ટ્રિક ટ્રબલ કી તરહ સમાં ગઈ.

જૈસે હી આજાદી મિલી કાંગ્રેસ ને યહ મહસૂસ કિયા કિ ખાદી કા કપડ઼ા મોટા, ભદ્દા ઔર ખુરદુરા હોતા હૈ ઔર બદન બહુત કોમલ ઔર નાજુક હોતા હૈ. ઇસલિએ કાંગ્રેસ ને યહ નિર્ણય લિયા કિ ખાદી કો મહીન કિયા જાએ, રેશમ કિયા જાએ, ટેરેલીન કિયા જાએ. અંગ્રેજોં કી જેલ મેં કાંગ્રેસી કે સાથ બહુત અત્યાચાર હુઆ થા. ઉન્હેં પત્થર ઔર સીમેંટ કી બેંચોં પર સોને કો મિલા થા. અગર આજાદી કે બાદ અચ્છી ક્વાલિટી કી કપાસ કા ઉત્પાદન બઢ઼ાયા ગયા, ઉસકે ગદ્દે-તકિયે ભરે ગએ. ઔર કાંગ્રેસી ઉસ પર વિરાજ કર, ટિક કર દેશ કી સમસ્યાઓં પર ચિંતન કરને લગે. દેશ મેં સમસ્યાએઁ બહુત થીં, કાંગ્રેસી ભી બહુત થે.સમસ્યાએઁ બઢ઼ રહી થીં, કાંગ્રેસ ભી બઢ઼ રહી થી. એક દિન ઐસા આયા કી સમસ્યાએં કાંગ્રેસ હો ગઈં ઔર કાંગ્રેસ સમસ્યા હો ગઈ. દોનોં બઢ઼ને લગે.

પુરે તીસ સાલ તક દેશ ને યહ સમઝને કી કોશિશ કી કિ કાંગ્રેસ ક્યા હૈ? ખુદ કાંગ્રેસી યહ નહીં સમઝ પાયા કિ કાંગ્રેસ ક્યા હૈ? લોગોં ને કાંગ્રેસ કો બ્રહ્મ કી તરહ નેતિ-નેતિ કે તરીકે સે સમઝા. જો દાએં નહીં હૈ વહ કાંગ્રેસ હૈ.જો બાએઁ નહીં હૈ વહ કાંગ્રેસ હૈ. જો મધ્ય મેં ભી નહીં હૈ વહ કાંગ્રેસ હૈ. જો મધ્ય સે બાએઁ હૈ વહ કાંગ્રેસ હૈ. મનુષ્ય જિતને રૂપોં મેં મિલતા હૈ, કાંગ્રેસ ઉસસે જ્યાદા રૂપોં મેં મિલતી હૈ. કાંગ્રેસ સર્વત્ર હૈ. હર કુર્સી પર હૈ. હર કુર્સી કે પીછે હૈ. હર કુર્સી કે સામને ખડ઼ી હૈ. હર સિદ્ધાંત કાંગ્રેસ કા સિદ્ધાંત હૈ હૈ. ઇન સભી સિદ્ધાંતોં પર કાંગ્રેસ તીસ સાલ તક અચલ ખડ઼ી હિલતી રહી.

CLICK on this Image to Enlarge 
Cartoons Courtesy : Kirtish, Nai Duniya & bamulahija.com

     

તીસ સાલ કા ઇતિહાસ સાક્ષી હૈ કાંગ્રેસ ને હમેશા સંતુલન કી નીતિ કો બનાએ રખા. જો કહા વો કિયા નહીં, જો કિયા વો બતાયા નહીં,જો બતાયા વહ થા નહીં, જો થા વહ ગલત થા. અહિંસા કી નીતિ પર વિશ્વાસ કિયા ઔર ઉસ નીતિ કો સંતુલિત કિયા લાઠી ઔર ગોલી સે. સત્ય કી નીતિ પર ચલી, પર સચ બોલને વાલે સે સદા નારાજ રહી.પેડ઼ લગાને કા આન્દોલન ચલાયા ઔર ઠેકે દેકર જંગલ કે જંગલ સાફ઼ કર દિએ. રાહત દી મગર ટૈક્સ બઢ઼ા દિએ. શરાબ કે ઠેકે દિએ, દારુ કે કારખાને ખુલવાએ; પર નશાબંદી કા સમર્થન કરતી રહી. હિંદી કી હિમાયતી રહી અંગ્રેજી કો ચાલૂ રખા. યોજના બનાયી તો લાગૂ નહીં હોને દી. લાગૂ કી તો રોક દિયા. રોક દિયા તો ચાલૂ નહીં કી. સમસ્યાએં ઉઠી તો કમીશન બૈઠે, રિપોર્ટ આઈ તો પઢ઼ા નહીં. કાંગ્રેસ કા ઇતિહાસ નિરંતર સંતુલન કા ઇતિહાસ હૈ. સમાજવાદ કી સમર્થક રહી, પર પૂંજીવાદ કો શિકાયત કા મૌકા નહીં દિયા. નારા દિયા તો પૂરા નહીં કિયા. પ્રાઇવેટ સેક્ટર કે ખિલાફ પબ્લિક સેક્ટર કો ખડ઼ા કિયા, પબ્લિક સેક્ટર કે ખિલાફ પ્રાઇવેટ સેક્ટર કો. દોનોં કે બીચ ખુદ ખડ઼ી હો ગઈ . તીસ સાલ તક ખડ઼ી રહી. એક કો બઢ઼ને નહીં દિયા.દૂસરે કો ઘટને નહીં દિયા.આત્મનિર્ભરતા પર જોર દેતે રહે, વિદેશોં સે મદદ માંગતે રહે. ’યૂથ’ કો બઢ઼ાવા દિયા, બુડ્દ્ધોં કો ટિકેટ દિયા. જો જીતા વહ મુખ્યમંત્રી બના, જો હારા સો ગવર્નર હો ગયા. જો કેંદ્ર મેં બેકાર થા ઉસે રાજ્ય મેં ભેજા, જો રાજ્ય મેં બેકાર થા ઉસે ઉસે કેંદ્ર મેં લે આએ. જો દોનોં જગહ બેકાર થે ઉસે એમ્બેસેડર બના દિયા. વહ દેશ કા પ્રતિનિધિત્વ કરને લગા.

એકતા પર જોર દિયા આપસ મેં લડ઼ાતે રહે. જાતિવાદ કા વિરોધ કિયા, મગર અપનેવાલોં કા હમેશા ખ્યાલ રખા. પ્રાર્થનાએં સુનીં ઔર ભૂલ ગએ. આશ્વાસન દિએ, પર નિભાએ નહીં. જિન્હેં નિભાયા વે આશ્વશ્ત નહીં હુએ. મેહનત પર જોર દિયા, અભિનન્દન કરવાતે રહે. જનતા કી સુનતે રહે અફસર કી માનતે રહે.શાંતિ કી અપીલ કી, ભાષણ દેતે રહે. ખુદ કુછ કિયા નહીં દુસરે કા હોને નહીં દિયા. સંતુલન કી ઇન્તહાં યહ હુઈ કિ ઉત્તર મેં જોર થા તબ દક્ષિણ મેં કમજોર થે. દક્ષિણ મેં જીતે તો ઉત્તર મેં હાર ગએ. તીસ સાલ તક પુરે, પુરે તીસ સાલ તક, કાંગ્રેસ એક સરકાર નહીં, એક સંતુલન કા નામ થા. સંતુલન, તમ્બૂ કી તરહ તની રહી,ગુબ્બારે કી તરહ ફૈલી રહી, હવા કી તરહ સનસનાતી રહી બર્ફ સી જમી રહી પુરે તીસ સાલ તક.

કાંગ્રેસ અમર હૈ. વહ મર નહીં સકતી. ઉસકે દોષ બને રહેંગે ઔર ગુણ લૌટ-લૌટ કર આએઁગે. જબ તક પક્ષપાત, નિર્ણયહીનતા ઢીલાપન, દોમુંહાપન, પૂર્વાગ્રહ, ઢોંગ, દિખાવા, સસ્તી આકાંક્ષા ઔર લાલચ કાયમ હૈ, ઇસ દેશ સે કાંગ્રેસ કો કોઈ સમાપ્ત નહીં કર સકતા. કાંગ્રેસ કાયમ રહેગી. દાએં, બાએઁ, મધ્ય, મધ્ય કે મધ્ય, ગરજ યહ કિ કહીં ભી કિસી ભી રૂપ મેં આપકો કાંગ્રેસ નજર આએગી. ઇસ દેશ મેં જો ભી હોતા હૈ અંતતઃ કાંગ્રેસ હોતા હૈ. જનતા પાર્ટી ભી અંતતઃ કાંગ્રેસ હો જાએગી. જો કુછ હોના હૈ ઉસે આખિર મેં કાંગ્રેસ હોના હૈ. તીસ નહીં તીન સૌ સાલ બીત જાએઁગે, કાંગ્રેસ ઇસ દેશ કા પીછા નહીં છોડ઼ને વાલી...